DERYA SAZAK: Meclis'te geçen hafta jet hızıyla geçen Sosyal Güvenlik Kurumu ve Genel Sağlık Sigortası Yasası emeklilikte hak kayıplarına yol açtığı savıyla işçi ve memur sendikaları konfederasyonlarının tepkisini çekti. CHP de Meclis'i boykot etti. Yasa ne getiriyor? Muhalefet neden karşı?
KEMAL KILIÇDAROĞLU: Sosyal güvenlik sisteminde reform yapılması gerektiğini herkes kabul ediyor. Ama bu reformun bir toplumsal uzlaşmayla gerçekleşmesi gerekiyor. Geçen yasama döneminde, haziran ayı içinde bu tasarı TBMM Plan Bütçe Komisyonu'na geldiği zaman CHP olarak 21 saat kesintisiz muhalefet yaptık. Tasarıyı çekin, Ekonomik Sosyal Konsey'e götürün, dedik. Ertesi sabah 9. 30'da başkan oturumu kapattı ve tasarı geri çekildi. Meclis tatile girdi, bu yasama döneminde parlamentoda birdenbire temel kanun haline dönüştü. Sendikalar itiraz etti ama kabul gördüğü söylenemez.

Emeklilik sürelerine itiraz var.
25 tam yıl çalışmak zorunda kalacak işçiler. Emekliliğe esas prim ödeme gün sayısı 7 bin günden 9 bin güne çıkarılıyor. Bu çok ağır. Hiçbir AB ülkesinde 9 bin gün yok. 4500 - 5000 gün arasında değişiyor.

Yeni işe başlayacaklar açısından...
Yasanın yürürlüğe gireceği 1 Ocak 2007'den itibaren her yıl 100 gün eklenerek gidecek. 2016'da 9 bin güne çıkıyor. 7 bin işgünü bile çok yüksek. 9 bin güne çıkarıldığı zaman bir işçinin normal koşullarda emekli olma şansı yok.

Mezarda emeklilik...
Bir anlamda öyle. 9 bin günü bulamadınız ama 5400 gün üzerinden prim yatırmışsınız, o zaman 65 değil 68 yaşında emekli oluyorsunuz. 3 yıl yaşınıza ilave ediliyor. Emekli aylığınız da normal koşulların yarısı kadar olacak.

20 yaşında sigortalı işe başlayan bir kişi kesintisiz 25 yıl çalışsa bile 65 yaşından önce emekli olamayacak mı?
Hayır, yasada öngörülen yaş sınırında ancak emekli olabilecek. O şu anda bir geçiş dönemi var: 58 - 60'a kadar giden daha sonra 65'e kadar uzanan bir limit var. Dolayısıyla o geçiş döneminde yasada öngörülen yaş koşulu dolmadığı sürece kişi emekli olamıyor. Bundan böyle daha geç emekli olacak. Daha az emekli aylığı alacak.

Emekli aylıkları düşecek.
Evet. Çalışırken diyelim ki, 500 YTL alıyorsunuz emekli olduğunuzda bunun yüzde 75'i oranında size emekli aylığı bağlanacak. Ama yıllar içerisinde belli bir tarihten sonra bu yüzde 50'ye düşüyor. Sağlığın paralı hale dönüştürülmesi de hakça değil.

'Neyi savunabilecektik?'

CHP niye Meclis'e girmedi? Ana muhalefetin, sendikalarla birlikte toplumsal muhalefete öncülük ederek, yasanın Meclis'ten geçmesini engellemesi beklenmez miydi? Başbakan Erdoğan, boş sıraların fotoğrafını çektirip muhalefeti halka şikâyet edeceğini söyledi.
Tasarının geneli üzerinde 20 dakika konuşma hakkımız vardı. Bu süreyi kullandık ve reform diye sunulan tasarının getirebileceği bütün sosyal riskleri anlattık. İktidar Grubu, 122 maddelik paketi 6'ya bölerek 6 maddeymiş gibi görüşülmesini önerdi. 72 milyonu ilgilendiren temel kanunda, 5-10 saniyeyi geçmeyen sürelerde neyi savunabilecektik? Bunun yanlış olacağını söyledik. CHP Meclis'e girip 30 maddeyi 10 dakikalık süre içinde görüşmeyi kabul etseydi tasarıya meşruiyet kazandırmış olurdu. Bu oyuna gelmedik.

Yasada çalışanlardan yana düzenleme getirilmiş olmasın...
Çalışanlardan yana gelen yeni hiçbir şey yok. Tam tersine kesiliyor.

Sağlıkta 18 yaşın altındaki çocukların tedavi giderlerinin karşılanması olumlu bir şey değil mi?
Orada büyük bir aldatmaca var. Sayın Başbakan iki şey söyledi : '18 yaşın altında olan herkes ücretsiz muayene, tedavi olacak. Dileyen özel, dileyen devlet hastanesine gidecek.
Birinci aldatmaca şu: Çocuğunuz hastalandı diyelim, Başbakanın sözüne güvendiniz ve 1 Ocak 2007'den sonra çocuğunuzu aldınız bir özel hastaneye götürdünüz. Dediniz ki 18 yaşından küçük çocuk, bunu bir odada yatıralım. Normal bir sevk zinciri dışında gittiğiniz için tedavi masrafının yüzde 30'unu ödeyeceksiniz. Sigortalının ailesi ödeyecek. Eğer özel hastane ise, kaldığı odanın niteliğine göre tek kişilik ya da iki kişilik otelcilik hizmet bedelini de ödeyecek. Çocuğunuzu bir öğretim üyesi tedavi etmişse onun ücretini de ödeyeceksiniz.

Doğubayazıt'ta kuş gribinden ölen çocuğu, babasının Van'daki tedavi masraflarından ürktüğü için yaşamından olmadı mı? 18 yaş altındaki çocuklara bedava sağlık hizmetinin gerekçesi bu tür trajedilerin önlenmesi...
Buna karşı çıkmıyoruz zaten. Bir başka önemli bir hak kaybını daha söyleyeyim: Evlenmemiş kız çocukları babanın sağlık hakkından ömür boyu yararlanıyorlardı. Ama bu yasa yürürlüğe girince 18 yaşından sonra yararlanamayacaklar.

'Ağalığı sonradan öğrendim'

Bazı sendikaların suskunluğundan yakındınız. Özel bir nedeni olabilir mi?
Bir sendika lideri koltuğunu AKP'ye borçluysa veya olayı çalışanlar bazında değil de AKP'nin taşeronluğu bazında görüyorsa, tepki vermiyor.
68 kuşağındanım. O zaman attığımız sloganlardan bir tanesi de "Sendika ağalığına son"du! Fakat benim aklım pek yatmazdı. "Toprak ağalığı tamam da sendika ağalığı nedir?" diye sorardım kendime. Sendika ağalığı gerçeğini SSK Genel Müdürü olduktan sonra gördüm.

Kısa vadede memurlar zararlı çıkacak

Sosyal güvenlik harcamaları yıllarca 'kara delik' olarak görüldü. Sizce son yasayla bu şikâyetler azalacak mı?
Sosyal güvenlik sistemi, gayri safi yurtiçi hasılanın yüzde 5'i civarında bir para alıyor, bunun sürekli arttığı söyleniyor. Ve bu artış trendi ilerde çok daha ciddi sorunlar getirebilir. 2007 bütçesinde 23 milyar YTL'lik bir rakam öngörülmüş durumda, bunun da aşabileceği söyleniyor. Yasa bu açığı kapatmak üzerine kurulmuş.
Burada fatura memurlara çıkacak. Memurların aylıklarında düşme olacak . Hükümet ise "Hayır, ilk yıl bu farkları biz ödeyeceğiz devlet olarak" diyor. Böylece memurlara alıştıra alıştıra bu farklar gidecek.

Eşitlik en alt düzeyde, yoksullukta olacak

Emeklilik sistemi 'tek çatı' altında toplandığına göre memur ve işçi emekli maaşları eşitlenmeyecek mi?
Geçmişte Emekli Sandığı yasasında, statüyü esas alan bir emeklilik sistemi vardı. Örneğin müsteşar daha yüksek alır. Genel müdür, daire başkanı belli bir para alır. İşçiler ve bağımsız çalışanlar için böyle bir statü yok. Şimdi Emekli Sandığı da tıpkı bir çalışan gibi aynı statüye tabi olacak. Orta vadede aylık bağlama oranları düşecek. Şöyle ki, ortaokul mezunu bir memur mevcut sisteme göre 30 yıl çalışsaydı, 591.47 YTL emekli aylığı alacaktı. Yeni yasaya göre 481 YTL alacak. Üniversite mezunu 30 yıl çalışıp emekli olsaydı 777 YTL alacaktı. Yeni yasaya göre 520 YTL alacak. Bahsedilen norm ve standartlarla eşitlenme ise en alt düzeyde, yoksullukta olacak.

Sosyal devletten lütuf devletine

Emekli aylıkları nasıl donduruluyor?
Ancak TÜFE oranında artış yapılacak. Bu da emeklinin emekli olduğu tarihteki gelire mahkum olması anlamına geliyor. Emekli olduğu tarih itibariyle donacak . Ülkede yüzde 7 - 8 büyüme oldu, emekliler bu refahtan hiçbir zaman pay alamayacak. İnsan onuruyla bağdaşır bir yaşama şansı olmayacak. Bu aylıklarla bir emeklinin normal yaşamını sürdürme şansı olmayacak. Esnafsanız, priminizi yatıramadınız ve eşiniz rahatsızlandı hastaneye kaldırıldı, prim borcunuz varsa devlet size sağlık hizmeti sunmayacak. AKP toplumu, sosyal devletten lütuf devletine doğru taşıyor.

Röportaj: Derya Sazak
Kaynak: www.milliyet.com.tr